AFORİZMALAR, Franz Kafka

AFORİZMALAR
Franz Kafka

Franz Kafka, 1917-1920 seneleri arasında küçük kağıt parçalarına, numara vererek yazdığı özdeyişleridir. Tabii, aforizma diye tanımlanması işin içinde felsefi yani derin anlatım da içerdiği anlamına gelmektedir. Kafka, yapı olarak zaten oldukça derin bir kişiliğe sahiptir. Burada aforizma diye tabir edilen cümleler, bana kalırsa, orijinal Kafkaesk sözlerdir. Felsefeden söz edeceksek eğer, bu sadece Kafka'nın kendine has felsefesidir -ki edebiyat camiası da buna Kafkaesk demektedir.

Franz Kafka, sorunlu bir yaşam sürmüş ve oldukça karmaşık düşünce yapısına sahip bir kişidir. Eserlerini okuduğunuzda, Kafka'nın kendini tam olarak ifade edemediğini ve dolayısıyle anlaşılmaz cümleler yazdığı düşünülebilir. Bu bir "frekansı yakalama" sürecidir ki, bunu başardığınızda, onu anlamamak işten bile değil. Aforizmalar adlı yapıtında geçen cümlelerin yarısından azını tam manasıyle anlayabildiğimi söylebilirim. İşte bahsettiğim bu frekansa girememiş olduğumdan, benim için oldukça anlaşılmaz oldu. Sanırım, aforizmalarını okumadan önce, diğer öykü ve makalelerini okumak daha yerinde olacaktır. Her neyse, günü gelince bunu bir kez daha okurum. Ama bir de biz baksak diyorsanız, şu adresten okuyabilirsiniz.

Bir gün gözünüzü açıyorsunuz ama hiç birşey göremiyorsunuz, her yer karanlık; bir kaç adım atıyor ama sürekli duvarlara çarpıyor ancak sonunda bir labirentin içinde olduğunuzu anlıyorsunuz; soruyorsunuz kendinize: neden buradayım; neden karanlık; ne işim var burada; ve bu labirent niye?.. Ve gün geliyor artık soru sormuyorsunuz; sadece, karanlıkta o labirentin içinde yaşıyorsunuz...

Kafka'nın, karanlık labirenti içinde soru sormadan yaşamaya alıştığımızda, onu çok daha iyi anlayacağız. Yukarıdaki alıntı yaptığım paragrafın bulunduğu, Ceza Sömürgesi adlı kitabın yorumuna da göz atmanızı, dolayısıyle orada da Kafka için yazdıklarımı okumanızı öneririm.

Bu adamı tam manasıyle anlamak zor olacak. Friedrich Nietszche'nin Böyle Buyurdu Zerdüşt kitabı emin olun çok daha anlaşılır kalıyor, Kafka'nın aforizmaları yanında...

 * Diğer kitap yorumları için tıklayınız.

ROBINSON CRUSOE, Daniel Defoe

ROBINSON CRUSOE
Daniel Defoe

En büyük maceraperest; en büyük talihsiz; büyük mucizelerin şahidi; çiftçi; marangoz; kaptan; vali; efendi; baba sözü dinlemeyen, büyük adam: Robinson Crusoe...

Kitap İsevi bir inanışa göre yazılmış olsa da, altı çizilen iki şey var; Tanrı'nın mucizeleri ve azim. Umudun yitirildiği anda, önemsizce yere serpilen kırıntılardan dünyaya gelen arpa başakları, Tanrı'nın lütfu ise; büyük azimle yıllarca çabalayarak, öne gelen bu fırsatı koca bir tarlaya dönüşteren de Robinson idi...

Genç yaşta, ailesinin ısrarına rağmen, kaçarak, deniz yolculğuna çıkan Robinson; ilk etapta basit bir kaç talihsiz olay atlatır ama ardından Brezilya'da harika bir çiftlik sahibi olur. Macera tutkusundan mı yoksa genlerindeki isyankarlık mı bilinmez, rahat bir yeri varken, kendini yine denizin ortasında bulur. Bu yolculuk kendisini yıllarca bir adaya hapsedecek bir kaza ile son bulur. Tek başına bir adada; elindeki yiyecek, giyecek ve alet hırdavatın oldukça kısıtlı olduğu bir durumda, yaşam mücadelesi vermeye başlar. Bu mücadele hepinizi hayretler içerisinde bırakırken, bu mücadeleden de çok şey öğreneceksiniz.

1719 senesinde yayımlanan bu romana oldukça ön yargı ile yaklaştım. Çocukken ve genç yaşlarda filmini izlemiştim. Romanın 1719 senesinde yayımlandığı için olsa gerek, filmin kitaptan daha iyi olduğunu ve hatta filmi çeviren senaristin ve yönetmenin hikayeyi daha da güzelleştirdiği gibi saçma bir önyargı ile romanı okumaya başladım. Kesinlikle yanılmışım... Bu roman eğer bir film olacaksa 3-4 saatten kısa olamaz. Roman'da anlatılan detaylar ve olaylar, filmde çok az üstünde durulmuş. Robinson Crusoe'nun kitabını okumak bambaşka bir deneyim oldu benim için. Okumayanlar için şiddetle tavsiye ediyorum. 

Pek emin olmamakla birlikte -Thomas More'un Ütopya'sı hariç- okuduğum en eski yayımlanmış romandır. Thomas More'un Ütopya'sı da bir roman ama o daha çok kitaptaki ana fikri vermek için romanlaştırılmış tadını veriyordu. Aradığınız gerçek bir macera öyküsü ise, bu kesinlikle Robinson Crusoe olacaktır. Daniel Defoe sizi hayal gücü ile şaşırtacak.

 * Diğer kitap yorumları için tıklayınız.

 

ZAVALLI NECDET, Safvet Nezihi

ZAVALLI NECDET
Safvet Nezihi

1902'de yayımlanan ve zamanında best-seller olan, Safvet Nezihi'inin Zavallı Necdet romanı, Türk Klasikleri arasında bulunmanktadır. Bazı yazarların etkisinde kalmış ve yazınsal olarak eksiklikleri bulunduğu ifade edilmiştir, kitabın yazarı tanıtan bölümünde. Okuması kolay, kurgusu güzel ancak bu günün insanı için pek acıklı olmayan -ki vaktiyle kadınları gözyaşlarına boğmuş bir romandır.

Necdet Feridun varlıklı bir ailenin evladıdır. Haliyle, gününü gün etmekle geçirmekte ve dostlarına da yaşadığı maceraları kimi zaman dosdoğru kimi zaman da abartarak anlatmaktadır. Ancak, günlerden bir gün, Necdet Feridun sevdiği bir arkadaşına rastlar ve arkadaşına son macerasını anlatır. Arkadaşı, abartılı eğlencelik bir macera diye düşünür, fakat bir süre sonra hiç de öyle olmadığını görür. Necdet Feridun anlattıkça, arkadşının merakı daha da artar. Bu anlatı günler, aylar ve yıllara dağılmıştır.

Roman da iki anlatıcı vardır; kimi zaman Necdet Feridun kimi zaman da arkadaşı tarafından anlatılmaktadır.

Genel olarak konu; Necdef Feridun'un, konağına komşu olan bir ailenin kızı Meliha'ya aşık olması, ancak, Meliha'nın bu aşka karşılık vermeyip, Necdet Feridun'un samimi arkadaşı olan İbrahim Şemsi ile evlenmesi ile başlamaktadır. Necdet Feridun için için Meliha'yı sevse de asla karşılık alamadığını ve dolayısıyle arkadaşı İbrahim Şemsi ile evlenmesine çok üzülür ve hastalanır. Ancak Meliha gerçekte, Necdet'e boş değildir. Yaptığı bu evliliğin aslında Necdet için bir eziyet olduğunu vakti gelince itiraf edecektir, Meliha. Bunu duyan Necdet ne diyeceğini şaşırır. Artık Meliha'nın açık ilan-ı aşkı ile samimi arkadaşı İbrahim Şemsi arasında kalmakta ve sürekli olarak hastalanmaktadır. Olay sürekli olarak aşk ve onur arasında gelip gitmektedir. Bu gelgitlerde hüzün, ölüm, ayrılık ve ihanet de bulunmaktadır.

 * Diğer kitap yorumları için tıklayınız.

BİN MUHTEŞEM GÜNEŞ, Khaled Hosseini

BİN MUHTEŞEM GÜNEŞ
Khaled Hosseini

Bir kulübede yaşayan, bir harami, Meryem ile yıllar sonra yoları kesişen Leyla'nın öyküsü bu. Hikaye 1959 senesinde Meryem'in doğumundan itibaren başlıyor ve 2003 senesinde bitiyor. Afganistan'da bu süreç içerisinde yaşanan olaylar, daha çok kadınların birer "hiç" olduklarını vurguluyor bize.

Bir saldırı olarak algılamazsanız eğer, bu öyküyü okuyan Türk kadınlarının hallerine şükretmelerin, ve dahası isyan noktasına geldiklerinde tekrar tekrar bu öyküyü hatırlamalarını salık veririm. Ancak yine de, daha da önemli olan; huzur içerisinde, evinde sağsalim yaşayan tüm insanların, bu öyküyü okuyarak, şükretmesi gerektiğini bilmelerini isterim.

Khaled Hosseini'in daha önce Uçurtma Avcısı adlı filmini izlemiş ve oldukça etkilenmştim. Uçurtça Avcısı adlı romanı henüz okumak nasip olmadı. Yazar oldukça akıcı ve anlaşılması kolay bir dil ile, Afganistan'da yaşanan insanlık dışı olayları bir bir gözler önüne sermekte büyük ustalık göstermiş. Okuyunca etkileniyor insan. Bu kitabı kesinlikle çocuklara da okutarak, geleceklerini hangi zemin üstüne kurmaları gerektiğine yardımcı olabilirsiniz. Yanlış tercihlerin insanı nerelere götüreceğini çok iyi anlatıyor bu öykü.

Kitapta anlatılan öyküde ağzınızı açık bırakacak çok şey var. Taliban'ın ülkeyi ele geçirdiğinde dağıttığı broşür mesela. Bu broşürde yazılanlara inanmakta zorluk çekebilirsiniz. Ülkenin tam tehcizatlı hastanelerinin sadece erkeklere tahsis edildiğini, kadınlar için ise her türlü malzeme kıtlığı yaşanan kümesten hallice hastanelerin olduğunu. Çoğu zaman anestezi olmadan ameliyat yapıldığına tanıklık edeceksiniz. Korkuç şeyler bunlar. Açlık ve susuzluğun bile hafif kaldığı olaylar, kanınızı donduracak.

 * Diğer kitap yorumları için tıklayınız.

 

Rüya, gerçek?

Umarım herkes iyidir... Herkesin bir tek benden gayri en iyi olduğunu düşündüğüm anlardan birini yaşıyor olsam da, ben de herkes kadar iyi olabilmeyi diliyorum. Dilemek, kendim için en iyisini düşünmek, yeterli mi, bilmiyorum.

Artık gündüzleri bir rüyada yaşıyor gibiyim. Olaylar birbiriyle ilintisiz, aniden değişiyor. Yediğim, içtiğim, konuştuklarım veya gezip gördüğüm yerler, uykuya daldığımda hatırlanmaz oluyor. Oysa artık uykuya dalıp da gerçek rüyalarımda gördüklerimin tadı ağzımda kalıyor, konuştuklarım daha gerçek geliyor bana. Yaşadığım ile ölüm provası yaptığım dünya arasındaki gerçekliği yitirmiş durumdayım. Ne zaman gerçeği ne zaman rüyayı yaşadığımı anlayamıyorum. Yaşarken mi yoksa ölüm provasındayken mi, daha gerçek bir "ben" oluyorum, tanımlayamıyorum.

Gerçek olduğunu hissettiğim anlarda -ki bu bir rüya eminim, "nasılsın?" dediklerim mutlaka "teşekkürler iyiyim, ya sen?" diyebiliyorlar. Bir rüya olduğunu hissettiğim anlarda -ki bunun bir rüya olmadığından eminim, "nasılsın?" dediklerim, puff diye duman oluyorlar gözümün önünde... Sessiz ve kapkaranlık bir odada gibi hissettiriyor bu durum beni.

Ne uyanık ne de uyuyor olmayabilirim; "ben" bir "hiç" olabilirim: var olmamış!

- murat